การตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิคหลังจากการเผาเคลือบ

การตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิคหลังจากการเผาเคลือบแล้วส่วนใหญ่จะเป็นการตกแต่งด้วยการใช้สีบนเคลือบด้วยเทคนิควิธีการต่างๆ หลังจากการตกแต่งเสร็จแล้วจะต้องนำไปเผาสีบนเคลือบอีกครั้งหนึ่ง เพื่อให้สีบนเคลือบเกิดการหลอมละลายติดกับพื้นผิวของเนื้อเคลือบ โดยใช้อุณหภูมิประมาณ 700-900 องศาเซลเซียส

การตกแต่งผลิตภัณฑ์โดยการใช้สีบนเคลือบส่วนใหญ่จะนำไปใช้กับผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมเซรามิคเกี่ยวกับสิ่งของเครื่องใช้ในครัวเรือน เช่น ชุดอาหาร ชุดกาแฟ หรือผลิตภัณฑ์ตกแต่งสถาปัตยกรรม เช่น กระเบื้องปูพื้น กระเบื้องประดับผนัง ที่ต้องการความสวยงามทางด้านสีสันและลวดลายที่มีลักษณะคล้ายคลึงกัน

การตกแต่งภายหลังจากการเผาเคลือบมีหลายวิธีแต่ที่สำคัญมีดังนี้

การเขียนสีบนเคลือบ มีทำกันมานานตั้งแต่ในอดีตสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลายจนถึงในยุคปัจจุบัน โดยการนำผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการเผาเคลือบใสหรือเคลือบขาวมาแล้ว ได้แก่ ภาชนะ ถ้วย โถ ชาม ตลับ กาน้ำ นำมาตกแต่งเขียนลวดลาย ด้วยสีสำเร็จรูปบนเคลือบที่ต้องการเน้นความงามของลวดลายสีสันที่สดใส โดยเป็นวิธีการตกแต่งที่นิยมทำกันในลักษณะของงานหัตถศิลป์

สีบนเคลือบมีผลิตจำหน่ายหลายรูปแบบ เช่น ผลิตในรูปของสีหลอด สีเป็นแท่งดินสอ และสีที่เป็นผง สามารถเลือกนำมาใช้ได้ตามความเหมาะสม แต่ส่วนมากจะนิยมใช้สีผงมากกว่า เพราะราคาถูก ส่วนการใช้สีบนเคลือบสำเร็จรูปชนิดผงจะต้องนำมาผสมกับน้ำมันสนหรือกลีเซอรีน เพื่อให้เกิดการละลายและลื่นสะดวกต่อการเขียน โดยมีการเติมกาวยางกระถิน กาวยางมะขวิดเล็กน้อย เพื่อให้เมื่อสีที่เขียนแห้งแล้วจะเกาะติดแน่นบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ เวลาจับต้องสีจะไม่หลุดง่าย แล้วนำมาใส่ในโกร่งบดผสมให้เข้ากันจะได้เนื้อสีที่มีความละเอียดขึ้น และสามารถปรับปรุงให้สีมีความเหมาะสมในการเขียนมากขึ้น แล้วจึงนำมาใช้เขียนลวดลายลงบนภาชนะที่ร่างลวดลายไว้ด้วยปากกาสีเมจิก การลงสีมักจะนิยมทำการตัดเส้นด้วยสีทองหรือสีเงินบนเคลือบก่อน เสร็จแล้วจึงลงสีอื่นๆ ตามมาภายหลังจนเสร็จ แล้วจึงนำเข้าเตาเผาใช้อุณหภูมิเผาสีบนเคลือบประมาณ 700-900 องศาเซลเซียส

การติดรูปลอกบนผลิตภัณฑ์เซรามิค เหมาะกับการตกแต่งที่มีเป็นจำนวนมากโดยมีสีสันและลวดลายที่เหมือนกัน และทำได้อย่างรวดเร็ว เหมาะกับการตกแต่งผลิตภัณฑ์ในระบบอุตสาหกรรม เช่น ชุดอาหาร ชุดเครื่องครัว กระเบื้องผุผนัง

การพิมพ์สกรีน เป็นการตกแต่งด้วยการใช้สีบนเคลือบผสมกับ Medium เช่นเดียวกับการผสมสีที่ใช้ทำรูปลอก แล้วนำสีที่เตรียมได้ไปปาดให้ผ่านบล็อกสกรีนตามรูปแบบลวดลายที่ได้ออกแบบไว้ โดยให้เนื้อสีที่ผสมกับ Medium ผ่านออกไปเกาะติดกับพื้นผิวผลิตภัณฑ์ที่เคลือบแล้วและมีผิวเรียบ ซึ่งเป็นการพิมพ์ลงบนผิวผลิตภัณฑ์โดยตรง ส่วนใหญ่จะใช้วิธีการตกแต่งพิมพ์สกรีนกับผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ประเภทกระเบื้องบุผนัง นอกจากนี้ยังนำไปใช้ตกแต่งผลิตภัณฑ์ที่มีรูปแบบเป็นภาชนะผิวโค้ง เช่น ชุดอาหาร ชุดกาแฟ เป็นต้น

การนำวิธีการตกแต่งด้วยการพิมพ์สกรีนด้วยมือลงบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ที่เคลือบแล้วจะต้องมีความระมัดระวังเรื่องความสะอาดของพื้นผิวผลิตภัณฑ์ที่จะนำมาพิมพ์สกรีน เพราะถ้าเกิดคราบมันหรือมีฝุ่นละออกที่เกิดจากการจับต้อง เมื่อพิมพ์สีลงไปแล้ว เมื่อนำไปผ่านการเผาอบสีที่พิมพ์บริเวณส่วนนี้จะหลุดร่อนได้

การพิมพ์สกรีนนี้เป็นวิธีการตกแต่งที่นิยมทำกันในโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่ผลิตภัณฑ์ประเภทกระเบื้องผุผนัง เพราะเป็นวิธีการตกแต่งผลิตภัณฑ์ได้อย่างจำนวนมากในเวลาอันรวดเร็ว และสามารถควบคุมคุณภาพของรูปแบบลวดลายสีสันได้ง่าย เนื่องจากมีอุปกรณ์เครื่องจักรที่ใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยในการควบคุมการผลิต

สเตนซิล เป็นวิธีการตกแต่งโดยการใช้แผ่นกระดาษหรือแผ่นพลาสติกใสนำมาเจาะฉลุให้ทะลุ ทำให้เป็นลวดลายต่างๆ ตามความต้องการ หรืออาจจะใช้แผ่นพลาสติกลูกไม้ที่มีลวดลายเจาะฉลุทะลุที่ใช้ทำเป็นผ้าปูโต๊ะอาหาร ซึ่งมีรูปแบบและลวดลายสวยงามนำมาตัดออกบางส่วนแล้วนำมาใช้ทาบลงบนผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการเคลือบแล้วใช้สีบนเคลือบมาทาหรือพ่นใส่จะทำให้เกิดลวดลายตามช่องเจาะฉลุ

การตกแต่งด้วยวิธีสเตนซิลนี้สามารถนำไปตกแต่งผลิตภัณฑ์ในขณะที่ดินนิ่มและในขณะดินหมาดก็ได้เช่นกัน โดยการใช้สีใต้เคลือบหรือโดยการใช้น้ำดินต่างสีก็ได้ เช่น การตกแต่งผลิตภัณฑ์โอ่งมังกรของจังหวัดราชบุรี ในขณะที่ดินหมาดโดยใช้น้ำดินขาวทาป้ายลงในแผ่นพลาสติกใสที่เจาะฉลุทะลุเป็นรูปมังกรที่นำมาทาบติดอยู่บนโอ่ง เป็นต้น

โดย...ผู้ช่วยศาสตราจารย์สมศักดิ์ ชวาลาวัณย์ 

>> ขอบคุณรูปภาพจากอินเตอร์เนต