ตัดดินด้วยแบบตัด พัฒนาการใหม่ของแป้นหมุน

วิธีขึ้นรูปด้วยการตัด แบบจิกเกอร์ (JIGGER) อาจกล่าวได้ว่าเป็นวิธีที่พัฒนามาจากการขึ้นรูปโดยใช้แป้นหมุนได้อย่างหนึ่ง เพราะจะต้องใช้แป้นหมุนเป็นหลักสำคัญในการปั้นเหมือนการใช้แป้นหมุนแบบเดิมจะต่างกันก็เพียงแบบใหม่นี้จะใช้แบบตัดหรือใบมีดขูดผิวขึ้นรูปภาชนะแทนการใช้มือเท่านั้น

การขึ้นรูปด้วยแบบตัดหรือใบมีดหรือวิธีปั้นแบบจิกเกอร์ (JIGGER) นี้ส่วนใหญ่จะนิยมใช้ผลิตเครื่องปั้นดินเผา หรือเซรามิคประเภทถ้วยชามต่างๆ ที่ต้องการความประณีตเรียบร้อย ความกลมที่สม่ำเสมอ ตลอดจนความบางของเครื่องปั้นดินเผาด้วย เพราะการใช้ใบมีดขึ้นรูปโดยยื่นใบมีดหรือกดใบมีดลงบนตำแหน่งต่างๆ ของภาชนะดินเผาที่อยู่บนแป้นหมุนนั้น จะสามารถทำให้ประณีตเรียบร้อยและสม่ำเสมอได้ดีกว่าการใช้มีด

ส่วนในด้านความหนาหรือบางของเครื่องปั้นดินเผานั้น มักจะขึ้นอยู่กับความสะอาดและละเอียดของดิน ที่ผ่านการล้างและหมักมาเป็นอย่างดีแล้ว

เครื่องมือที่ใช้ขึ้นรูปด้วยใบมีดมีเพียง 3 ชิ้น คือ

1.      แบบพิมพ์  2. แป้นหมุน    3. แบบตัด

ในระยะแรกทั้งแบบพิมพ์และแบบตัด อาจจะทำด้วยไม้ หรือหิน หรือดินเผา ต่อมาจึงใช้ปูน

ปลาสเตอร์ โดยนำดินปั้นใส่ลงในแบบพิมพ์ แล้วใช้แบบตัดกดลงไปในแบบพิมพ์ ดินส่วนเกินจะล้นออกมาพร้อมกับที่แป้นหมุนไปรอบๆ ขณะที่กดแบบตัดลงไป ความหนาของภาชนะจะเท่ากันตลอดกับช่องว่างระหว่างแบบพิมพ์กับแบบตัด

วิธีการที่ใช้กันต่อมาจะมีแบบพิมพ์ 2 ชนิดด้วยกัน คือ

1.      ถ้าทำภาชะแบบกว้าง เช่น จานเซรามิค จะใช้แบบพิมพ์คว่ำ

2.      ถ้าทำภาชนะกลมทรงลึก เช่น ถ้วย ชามเซรามิค จะใช้แบบพิมพ์หงาย

แต่ภาชนะที่ใช้วิธีนี้ต้องเรียบเสมอโดยไม่มีส่วนอื่น เช่น หู ส่วนที่ยื่นออกมานั้นจะต่อเติมใน

ภายหลัง

การปั้นขึ้นรูปภาชนะโดยใช้แบบพิมพ์คว่ำนั้นจะต้องปั้นดินเป็นแผ่นวงกลมพอเหมาะกับขนาด

ของจานวางคลุมลงไปบนแบบพิมพ์ก่อน ส่วนการปั้นขึ้นรูปโดยใช้แบบพิมพ์หงาย ใส่ดินลงไปในแบบเป็นก้อน

            การใส่ดินในแบบพิมพ์หรือการวางแผ่นดินบนแบบต้องวางให้ได้จังหวะพอเหมาะ คือใช้แรงเหวี่ยงของแป้นหมุนเล็กน้อยและให้ได้ศูนย์กลางของภาชนะ ดินจึงจะเกาะติดแบบพิมพ์ได้ดี ง่ายต่อการขึ้นรูปในขณะที่แป้นหมุนไปแบบตัดจะกดลงบนแผ่นดินนั้น ดินส่วนเกินจะถูกครูดเอาออกไป จะได้ภาชนะตามรูปร่าง ขนาดและความหนาตามต้องการ

            การผลิตภาชนะด้วยวิธีใช้แบบตัดนี้ ยังคงทำกันต่อมาจนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะหัตถกรรมพื้นฐาน เช่น ที่ปากเกร็ด จ.นนทบุรี ได้นำวิธีมาทำกระถางต้นไม้โดยใช้แบบปูนปลาสเตอร์ชนิดหงาย สามารถทำได้รวดเร็วและมีขนาดสม่ำเสมอดีกว่าการปั้นบนแป้นหมุนแบบธรรมดา

โดย...ศรีศักร วัลลิโภดม , เสนอ นิลเดช , พิเศษ เจียจันทร์พงษ์ , สมชาย นิลอาธิ

>> ขอบคุณรูปภาพจากอินเตอร์เนต