การออกแบบลวดลายเซรามิค

            ผู้บริโภคจะเลือกซื้อลวดลายตามวัตถุประสงค์ที่จะนำไปใช้งานและความเหมาะสม ดังนั้นการออกแบบลวดลายจึงมีความสำคัญและประโยชน์ดังนี้

1.        การออกแบบลวดลายเป็นการจัดระเบียบลวดลายให้สวยงามน่าใช้

2.        การออกแบบลวดลายให้ความสำคัญในการแสดงออกของ ลายเส้น จุด สี รูปร่าง รูปทรง ลักษณะผิวและช่วงระยะ

3.        การออกแบบลวดลายเพิ่มคุณค่าให้กับลวดลาย มีความงดงามให้กับรูปร่างและรูปทรง

4.        การออกแบบลวดลายเป็นงานศิลปะสามารถสร้างสรรค์งานให้มีรูปแบบที่มีคุณค่าได้

5.        การออกแบบลวดลายเป็นการสร้างลวดลายตามความรู้สึกนึกคิดของนักออกแบบให้เกิดรูปแบบและสิ่งใหม่ๆ

6.        การออกแบบลวดลายที่มีรูปแบบหลากหลายมากมาย เพื่อสนองความต้องการของผู้บริโภคให้สามารถเลือกหาตามรสนิยมและจุดประสงค์

สำหรับการออกแบบลวดลายนั้นสามารถนำสิ่งต่างๆ รอบตัวที่พบเห็นมาประยุกต์ให้เป็นลวดลายซึ่งลวดลายต่างๆ ที่เกิดขึ้นสามารถแบ่งได้ดังนี้

1.        ลวดลายที่มีลักษณะเรขาคณิต

ลวดลายเรขาคณิต เป็นลวดลายที่เกิดขึ้นตามกฎเกณฑ์ทางคณิตศาสตร์มีลักษณะง่ายต่อการ

จดจำมักปรากฏให้เห็นตามสิ่งของที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น อาหาร เครื่องจักร ฯลฯ ลวดลายเรขาคณิต ไม่เพียงแต่เป็นผลงานประดิษฐ์ของมนุษย์เท่านั้น ในธรรมชาติที่พบ เช่น ผลึกรูปเหลี่ยมของแร่ธาตุต่างๆ ใบไม้รูปสามเหลี่ยม ฯลฯ

2.        ลวดลายที่มีลักษณะธรรมชาติ

ลวดลายที่มีลักษณะรูปทรงธรรมชาติ คือ ลวดลายที่เลียนแบบสิ่งที่เกิดขึ้นเองในธรรมชาติ ซึ่งมีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต ลวดลายธรรมชาติจึงมีได้กว้างขวางหลากหลายลักษณะ ลวดลายธรรมชาติสร้างความรู้สึกกลมกลืนใกล้ชิดกับมนุษย์ได้ดีกว่ารูปทรงชนิดอื่นๆ แต่พบงานออกแบบที่ใช้ลวดลายธรรมชาติน้อยกว่า เนื่องจากมีความยุ่งยากต่อการผลิตด้วยเครื่องจักรเครื่องมือ

3.        ลวดลายที่มีลักษณะนามธรรม

ลวดลายนามธรรมเกิดขึ้นจากการนำลวดลายธรรมชาติและลวดลายเรขาคณิตมาทำการบิดเบือนหรือเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่เป็นการลดรูปให้เหลือเฉพาะส่วนสำคัญ และมีความจำเป็นซึ่งช่วยให้สามารถจดจำลวดลายต้นแบบได้

การออกแบบลวดลายรูปลอกเซรามิค

            สำหรับการผลิตรูปลอกเซรามิค สิ่งที่สำคัญเบื้องต้นก็คือ การออกแบบลวดลายที่จะสามารถเข้ากับรูปทรงของผลิตภัณฑ์ได้และไม่เกิดปัญหาขณะทำการติดรูปลอก ดังนั้นในการผลิตรูปลอกเซรามิกจึงควรยึดหลักการอย่างกว้างๆ ดังนี้

1.        ลวดลายควรมีความเหมาะสมกับรูปทรงของผลิตภัณฑ์

2.        ในการเตรียมภาพต้นแบบของลวดลายจะต้องกำหนดขนาดที่เหมาะสมกับระยะของสภาพของเนื้อดินที่จะทำการติดรูปลอกและเหมาะสมกับชนิดของรูปลอก ดังนี้

2.1   รูปลอกเซรามิคชนิดใต้เคลือบ จะต้องวัดขนาดของพื้นที่ที่จะติดรูปลอกในขณะดินดิบสำหรับผลิตภัณฑ์ที่ยังไม่ได้ผ่านการเผาดิบ

2.2   รูปลอกเซรามิคชนิดใต้เคลือบ จะต้องวัดขนาดของพื้นที่ที่จะติดรูปลอกในขณะที่ผลิตภัณฑ์นั้นผ่านการเคลือบเรียบร้อยแล้ว

2.3   รูปลอกเซรามิคชนิดบนเคลือบ จะต้องวัดขนาดของพื้นที่ที่จะติดรูปลอกในขณะที่ผลิตภัณฑ์

นั้นผ่านการเคลือบเรียบร้อยแล้ว

2.4   รูปลอกเซรามิคชนิดในเคลือบ จะต้องวัดขนาดของพื้นที่ที่จะติดรูปลอกในขณะที่ผลิตภัณฑ์

นั้นเป็นดินดิบหรือเผาดิบแล้ว สำหรับการติดรูปลอกบนผิวเคลือบที่ยังไม่ได้ผ่านการเผา

2.5   รูปลอกเซรามิคชนิดในเคลือบ จะต้องวัดขนาดของพื้นที่ที่จะติดรูปลอกในขณะที่ผลิตภัณฑ์นั้นผ่านการเผาเคลือบแล้ว สำหรับการติดรูปลอกบนผิวเคลือบที่ผ่านการเผาแล้ว

            ส่วนสาเหตุที่ต้องทำการวัดขนาดของผลิตภัณฑ์ตามสภาพของเนื้อดิน เนื่องจากผลิตภัณฑ์จะมีการหดตัวในทุกขั้นตอนของการผลิตและให้ขนาดของรูปลอกมีความเหมาะสมกับตัวผลิตภัณฑ์ หลังจากการเผาเสร็จในขั้นตอนสุดท้ายและเพื่อมิให้เกิดปัญหาขนาดของรูปลอกใหญ่เกินขนาดของผลิตภัณฑ์

3.        รูปลอกเซรามิคที่จำเป็นต้องติดบริเวณผิวโค้งทรงกลมควรมีส่วนของลวดลายที่เป็นริ้วหรือแฉกให้มาก เพื่อให้รูปลอกสามารถขยายตัวได้ในขณะทำการติด หรือไม่ให้เกิดรอยย่น

4.        การออกแบบกรอบสำหรับพิมพ์ฟิล์มเคลือบผิวหน้า ควรเป็นรูปที่มีเส้นรอบนอกขนานไปกับเส้นของลวดลาย โดยมีระยะห่างจากตัวลวดลายประมาณ 2-5 มิลลิเมตร

5.        การเตรียมต้นแบบ ควรเตรียมบนกระดาษขาวหรือกระดาษไข แล้วใช้กระบวนการถ่ายภาพทางการพิมพ์เข้าช่วย เพื่อให้ได้ต้นแบบสำหรับนำไปถ่ายซิลค์สกรีนที่มีความคมชัด แต่ถ้าไม่สามารถใช้เทคนิคการถ่ายภาพทางการพิมพ์เข้าช่วยให้ใช้กระดาษไขสำหรับเขียนแบบหรือแผ่นใสสำหรับใช้กับเครื่องฉายข้ามศีรษะ นำมาสร้างเป็นภาพต้นแบบสำหรับการนำไปถ่ายซิลค์สกรีนโดยการลงหมึกสีดำเพื่อให้ภาพทึบแสงในกรณีที่ไม่ต้องการให้แสงผ่าน

6.        สำหรับในการผลิตรูปลอกเซรามิกในระบบอุตสาหกรรมนั้นจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้เทคนิคตลอดจนกระบวนการทางการพิมพ์เข้ามาช่วยการผลิตรูปลอกเซรามิกในขั้นตอนต่างๆ เช่น ตั้งแต่เตรียมภาพต้นแบบ สามารถใช้ระบบแยกสีตามความต้องการได้และการพิมพ์รูปลอกเซรามิกสามารถใช้เครื่องทำการพิมพ์รูปลอก ซึ่งทำให้รูปลอกที่ได้มีคุณภาพและเป็นมาตรฐานในระบบอุตสาหกรรม

โดย...ผู้ช่วยศาสตราจารย์วันชัย เพี้ยมแตง

>> ขอบคุณรูปภาพจากอินเตอร์เนต