การตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิคขณะปั้นขึ้นรูปในขณะที่ดินยังคงนิ่มอยู่

เป็นการตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิคในขั้นตอนของการปั้นขึ้นรูปที่ใช้ดินนิ่ม โดยมีเทคนิควิธีการที่ทำกันมาแต่ในอดีต โดยมีวิธีการที่สำคัญ ได้แก่

การเปลี่ยนรูปทรง เป็นการตกแต่งด้วยการดันดินออก กดดินเข้า บีบดิน ฉีกดิน ต่อดิน เพื่อเป็นการเปลี่ยนแปลงรูปทรงให้เป็นลักษณะต่างๆ ตามความต้องการภายหลังจากการขึ้นรูปบนแป้นหมุน วิธีการหล่อน้ำดินหรือการขึ้นรูปด้วยมือ เช่น การเปลี่ยนรูปทรงของผลิตภัณฑ์เซรามิคที่ขึ้นรูปบนแป้นหมุนแล้วใช้นิ้วมือดันดินส่วนบนให้เป็นทรงรีสามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม ฯลฯ หรือมีการดันดินให้โปนออกมา กดดินให้ยุบเข้าไปบริเวณส่วนลำตัวของผลิตภัณฑ์เพื่อให้ได้รูปทรงใหม่ตามความต้องการ

การปั้นตกแต่งเพิ่มเติม เป็นการตกแต่งภายหลังขึ้นรูปผลิตภัณฑ์เซรามิค โดยมีการปั้นตกแต่งเพิ่มเติมบนผิวผลิตภัณฑ์ เช่น การปั้นดอกไม้ใบไม้ ลวดลายต่างๆ หรือมีการปั้นต่างหาก การอัดดินในแบบพิมพ์แล้วนำไปเชื่อมปะติดตามจุดต่างๆ ที่ได้ออกแบบไว้

การกดประทับ ทาบ เป็นการตกแต่งที่ใช้วัสดุอุปกรณ์ที่มีในธรรมชาติและสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ที่มีพื้นผิวขรุขระ มีร่องรอยสวยงามโดยนำมากดประทับทาบลงบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ที่ยังนิ่มอยู่ เช่น ใช้เปลือกต้นไม้ ผลมะกรูด เปลือกหอย หวี แปรง พลาสติก ตะไบโลหะ ตลอดจนการแกะประดิษฐ์ลวดลายลงบนไม้บนดินเผาบนปูนพลาสเตอร์

วิธีการตกแต่งแบบนี้ทำกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

การใช้ลูกกลิ้ง เป็นการตกแต่ที่คล้ายคลึงกับการกดประทับ แตกต่างกันที่การใช้ลูกกลิ้งจะมีลวดลายที่ต่อเนื่องกัน ซึ่งลูกกลิ้งสามารถประดิษฐ์ได้จากการกลึงไม้ที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1-3 นิ้ว ความหนา 0.5-2.5 นิ้ว โดยประมาณ เพราะขนาดของลูกกลิ้งต้องคำนึงถึงความพอเหมาะในการนำไปใช้ แล้วก็แกะลวดลายของลูกกลิ้งตามความต้องการ หลังจากนั้นก็ทำการเจาะรูตรงจุดศูนย์กลางให้ได้ขนาดที่หลวมกว่าแกนเหล็กที่ยึดกับโครงที่ใช้จับ ซึ่งลูกกลิ้งนี้สามารถทำได้จากดินเผาเช่นกัน โดยนิยมกลิ้งลงบนดินนิ่มเพื่อให้เกิดลวดลาย หรือนำไปกลิ้งตกแต่งบนส่วนบ่าของภาชนะที่มีสัณฐานกลม

การทำพื้นผิวดินให้เป็นลวดลาย คือ การนำดินมาทาบบนแบบที่เป็นวัสดุมีลวดลาย พื้นผิวที่สวยงาม เช่น เสื่อ กระสอบ กระดาษลูกฟูก ผิวเปลือกไม้ ใบไม้ ฯลฯ แล้วใช้ลูกกลิ้งคลึงดินให้เป็นแผ่นจนได้ความหนาบางตามความต้องการ แล้วปล่อยให้ดินมีความแข็งตัวเล็กน้อย จึงนำดินนี้มาตัดเป็นชิ้นต่อประกอบขึ้นให้เป็นรูปทรงของผลิตภัณฑ์เซรามิคตามแบบที่ต้องการหรือมีการนำดินที่มีลวดลายเหล่านี้ไปตัดให้ได้ขนาดตามรูปแบบที่ต้องการ แล้วนำไปปะติดบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นรูปแล้วก็ได้

การอัดดินในแบบพิมพ์ เป็นการทำพิมพ์ปูนพลาสเตอร์ที่เป็นลักษณะพิมพ์อัดจากต้นแบบที่นำมาจากวัสดุจริงในธรรมชาติ หรือสิ่งที่มนุษย์ประดิษฐ์ขึ้น เช่น ปลาทู ใบไม้ เชือก เหล็กเส้น ฯลฯ ตลอดจนการปั้นเป็นลวดลายนูนต่ำนำมาเป็นต้นแบบก็ได้เช่นกัน แล้วนำดินที่เป็นเนื้อเดียวกันกับที่ขึ้นรูปผลิตภัณฑ์ เสร็จแล้วอัดในแบบพิมพ์ปูนพลาสเตอร์นั้น โดยแต่งด้านหลังดินที่นำไปอัดในแบบให้เรียบแล้วแกะดินจากแบบพิมพ์ออกมาไปเชื่อมปะติดลงบนพื้นผิวตัวผลิตภัณฑ์ วิธีการตกแต่งแบบนี้เป็นเทคนิคการตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิคของบริษัท Wedge Wood ของอังกฤษที่มีชื่อเสียง โดยเป็นการตกแต่งด้วยลวดลายนูนต่ำสีขาวบนพื้นสีฟ้า

การขีดข่วนเซาะลวดลาย เป็นการตกแต่งโดยใช้วัสดุที่เป็นของมีคมนำไปขูดขีดเซาะลวดลายลงบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ให้มีลวดลายตามความต้องการในขณะที่ดินยังนิ่มอยู่ ก็สามารถกระทำได้เช่นกันถึงแม้จะควบคุมรูปทรงของผลิตภัณฑ์ไม่ให้ยุบหรือเสียรูปทรงยากก็ตามที แต่ต้องกระทำการตกแต่งด้วยวิธีการนี้อย่างระมัดระวัง และวิธีการนี้ใช้ได้ในขณะดินหมาดดูจะมีความเหมาะสมมากกว่า

การตีดิน เป็นการตกแต่งพื้นผิวผลิตภัณฑ์เซรามิค ให้มีลวดลายด้วยการทุบตีด้วยเครื่องมือที่ทำจากไม้เนื้อหนา มีหน้ากว้างพอประมาณแล้วแกะเซาะให้เป็นลวดลายตามความต้องการ แล้วทำด้ามที่ใช้สับมือจับสำหรับการใช้ทุบตีด้วย

โดยไม้นี้จะใช้ตีภายนอกส่วนภายในจะใช้หนดุนสำหรับรองกระทุ้งด้านในเพื่อไม่ให้ผิวผลิตภัณฑ์เกิดการยุบตัวลงขณะทำการตีดินให้เกิดลวดลาย

การใช้น้ำดินสี เป็นการตกแต่งด้วยวิธีการใช้น้ำดินสีนำมาทา เทราด ระบายหยอดลงบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์โดยน้ำดินสีนี้สามารถเตรียมได้จากการนำน้ำดินมาผสมกับสารให้สีที่เป็นสีสำเร็จรูป การตกแต่งด้วยวิธีการใช้น้ำดินสีนี้ควรจะให้สีของน้ำดินแตกต่างจากสีของเนื้อผลิตภัณฑ์ แต่ส่วนมากที่เป็นที่นิยมทำกันบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ที่มีสีขาว น้ำตาล

การผสมน้ำดินสีจะต้องไม่ข้นจนเกินไป และจะต้องมีความเหนียวพอสมควรกับการยึดเกาะกับพื้นผิวผลิตภัณฑ์

การใช้แป้นหมุน เป็นการตกแต่งในการที่ขึ้นรูปผลิตภัณฑ์บนแป้นหมุน โดยการใช้มือหรือเครื่องมือตกแต่งต่างๆ ทำให้พื้นผิวผลิตภัณฑ์เกิดริ้วรอยตามแรงเหวี่ยงของแป้นหมุน เช่น การตกแต่งส่วนบริเวณขอบปากกระถางต้นไม้ให้เกิดรอยหยักอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ กระถางที่ใช้ปลูกต้นไม้ที่พบเห็นอยู่ทั่วไป เป็นต้น

โดย...ผู้ช่วยศาสตราจารย์สมศักดิ์ ชวาลาวัณย์ 

>> ขอบคุณรูปภาพจากอินเตอร์เนต