การต่อเติมเสริมแต่งส่วนต่างๆของผลิตภัณฑ์เซรามิค

เป็นการตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิควิธีหนึ่งที่สามารถสร้างความสนใจให้แก่ผู้พบเห็น โดยที่ผลิตภัณฑ์ต่างๆ ที่ออกแบบไว้เพื่อประโยชน์ใช้สอยจะมีคุณลักษณะเฉพาะอย่าง เช่น กาน้ำชาจะมีพวยกาอยู่อันเดียว แต่ถูกต่อเติมให้มีพวยกาเป็น 2 อัน เป็นต้น

การตกแต่งขณะเดินหมาด เป็นการตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิคภายหลังจากการขึ้นรูปแล้วปล่อยทิ้งให้ดินหมาด คือ ดินที่มีความแข็งพอที่จะคงรูปทรงโดยไม่เสียรูปทรงขณะที่ทำการตกแต่งบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ได้ ซึ่งการตกแต่งในขณะที่ดินหมาดนี้ทำการตกแต่งได้หลายวิธี คือ

การขีดข่วนเซาะลวดลาย เป็นการตกแต่งลวดลายลงบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์โดยใช้เครื่องมือปั้น คือ ลวดขูดหรือใช้วัสดุของมีคมต่างๆ เช่น เศษใบเลื่อยหักนำมาขูดขีดให้เป็นร่องลึกตามรูปแบบของลวดลายที่ต้องการเมื่อนำไปชุบเคลือบและเผาน้ำเคลือบจะขังอยู่ตามร่องรอยที่ถูกขูดขีดหรือแกะ จะทำให้เห็นลวดลายที่เด่นชัดขึ้น

วิธีการตกแต่งด้วยวิธีการอันนี้ทำกันมาตั้งแต่ในอดีตสมัยสุโขทัยที่ทำการตกแต่งภายในบริเวณถ้วยชามสังคโลกที่มีลวดลายเกี่ยวกับพันธุ์พฤกษา ในปัจจุบันทางภาคเหนือก็ยังนิยมใช้วิธีการตกแต่งแบบนี้ เช่น ผลิตภัณฑ์เครื่องเคลือบดินเผาแบบเซลาดอน

การขัดผิว เป็นการตกแต่งผลิตภัณฑ์โดยการนำวัสดุบางชนิดที่มีความแข็งและผิวเรียบ เช่น ก้อนหิน กรวด หรือกระดูกสัตว์ มาขัดถูผิวผลิตภัณฑ์ที่มีเนื้อดินอยู่ในสภาพดินหมาดมากพอสมควร ซึ่งเมื่อทำการขัดแล้วผิวผลิตภัณฑ์จะเกิดความมันเรียบ

การเจาะฉลุ  เป็นการตกแต่งผลิตภัณฑ์วิธีการหนึ่งที่ใช้วัสดุที่เป็นเครื่องมือจะต้องเป็นของที่มีคมและเรียวบาง มีความแข็ง นำไปเจาะฉลุหรือตัดเนื้อผลิตภัณฑ์ให้ทะลุเป็นช่องลวดลายแบบโปร่ง โดยเนื้อผลิตภัณฑ์จะต้องมีความหนาบางใกล้เคียงกัน ส่วนมากจะนิยมนำผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นรูปด้วยวิธีการหล่อน้ำดินไปตกแต่งด้วยวิธีการนี้ เช่น ผลิตภัณฑ์ประเภทโคมไฟ ตะเกียง หรือของตกแต่งบางประเภท

การขุดร่องลึกฝังดินสี เป็นวิธีการตกแต่งที่มีชื่อเรียกเฉพาะว่า Inlay หรือ Mishima ซึ่งเป็นชื่อของญี่ปุ่น โดยได้รับอิทธิพลมาจากเทคนิคการตกแต่งของเกาหลี เป็นวิธีการตกแต่งที่คล้ายคลึงกับการขีดข่วนเซาะลวดลาย แต่วิธีการนี้จะทำขุดแกะบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์ที่มีร่องลึกมากกว่าเพื่อที่จะทำการอัดฝังดินสีลงไป เมื่ออัดฝังดินสีลงบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์เสร็จเรียบร้อยแล้วจึงปล่อยผลิตภัณฑ์นี้ให้แห้งสนิท แล้วทำการขัดแต่งพื้นผิวผลิตภัณฑ์ส่วนเกินจากการอัดฝังดินสีให้เรียบเท่ากับตัวพื้นผิวผลิตภัณฑ์เดิม โดยวิธีการใช้สกอตไบต์ที่แห้งนำไปขัดแต่งให้เรียบร้อย ซึ่งการตกแต่งด้วยวิธีการนี้จะต้องอัดฝังดินสีต่างจกสีของพื้นผิวผลิตภัณฑ์ จึงจะได้ลวดลายที่เป็นดินสีฝังอยู่บนพื้นผิวผลิตภัณฑ์

การขูดน้ำดินสี เป็นการตกแต่งโดยใช้น้ำดินสีที่มีสีต่างจากสีของเนื้อผลิตภัณฑ์มาทาทับบนพื้นผิวผลิตภัณฑ์แล้วปล่อยทิ้งไว้ให้แห้ง หลังจากนั้นนำมาขูดขีดให้เป็นลวดลายที่ลึกลงไปจนถึงเนื้อผลิตภัณฑ์ จะทำให้เห็นลวดลายเป็นสีของเนื้อดิน โดยมีพื้นเป็นสีของน้ำดินทาทับ ดังเช่นผลิตภัณฑ์โอ่งมังกรของจังหวัดราชบุรี ที่ใช้น้ำดินสีขาวทาและป้ายเป็นรูปมังกรบนพื้นผิวโอ่งที่ออกสีน้ำตาล แล้วขูดขีดเป็นร่องลึกเน้นลวดลายบนตัวมังกร เป็นต้น

การทา เขียน ราดด้วยน้ำดินสี เป็นวิธีการตกแต่งที่ใช้น้ำดินสีต่างๆ มาทาเขียน หรือราดลงบนผลิตภัณฑ์เพื่อให้เกิดเป็นลวดลายต่างๆ ตามความต้องการ โดยน้ำดินสีจะต้องมีสีที่แตกต่างจากสีของผลิตภัณฑ์ ซึ่งน้ำดินสีจะต้องไม่ข้นจนเกินไป เพราะเวลาใช้น้ำดินสีทาทับกันหลายครั้งจะทำให้เนื้อดินสีส่วนนี้จะหนามาก ทำให้ร่อนหลุดได้ง่าย น้ำดินสีน้ำตาลอาจจะใช้ดินลูกรังนำมาบดย่อยผสมกับน้ำในอัตราส่วนที่พอเหมาะ แล้วนำไปผ่านตะแกรง ก็สามารถนำไปใช้ได้เช่นกัน การตกแต่งแบบนี้เป็นวิธีการที่ทำกันมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เช่น เครื่องปั้นดินเผาบ้านเชียง

โดย...ผู้ช่วยศาสตราจารย์สมศักดิ์ ชวาลาวัณย์ 

>> ขอบคุณรูปภาพจากอินเตอร์เนต