ประเภทของน้ำเคลือบเซรามิค

น้ำเคลือบที่ใช้เคลือบผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาหรือเซรามิคมีหลายประเภทด้วยกัน แล้วแต่จะยึดถือเกณฑ์อะไรเป็นหลัก และมีการพิจารณารายละเอียดแต่ละประเภทมากน้อยเพียงใด โดยในที่นี่ขอแบ่งประเภทของเคลือบเซรามิคไว้พอสังเขป ดังนี้

1.      เคลือบตามลักษณะที่มองเห็น

1.1  เคลือบใส คือ ชนิดของเคลือบที่เผาถึงจุดสุกตัวจะเกิดความมันแวววาวและยัง

มองเห็นสีของเนื้อผลิตภัณฑ์ได้ ส่วนมากจะนำไปเคลือบผลิตภัณฑ์เซรามิคที่ได้เขียนสีใต้เคลือบ หรือใช้เคลือบทับผลิตภัณฑ์ที่ตกแต่งด้วยวิธีเอนโกบ เมื่อเผาเคลือบแล้วจะเห็นสีและลวดลายที่ตกแต่งออกมาอย่างชัดเจน

1.2  เคลือบทึบ คือ เคลือบที่เผาถึงจุดสุกตัวแล้วไม่สามารถมองเห็นสีของเนื้อผลิตภัณฑ์

ได้สูตรส่วนผสมของเคลือบชนิดนี้จะมีสารพวกดีบุกออกไซด์ หรือเซอร์โคเนียมออกไซด์ผสมอยู่ด้วย ซึ่งเหมาะกับการปิดบังสีอของเนื้อผลิตภัณฑ์ที่ไม่ต้องการด้วย

1.3  เคลือบด้าน คือ เคลือบที่เผาจนถึงจุดสุกตัวแล้วไม่มีความมันแวววาวสะท้อนแสง

บนผิวเคลือบได้น้อยมาก เกิดจากการเพิ่มสารบางตัวลงไปในสูตรส่วนผสมของเคลือบ ได้แก่ อะลูมินา เซอร์โคเนียมออกไซด์ แบเรียมคาร์บอเนต และลดปริมาณของสารที่มีสมบัติเป็นฟลักลงโดยเคลือบด้าน มีผู้นิยมเรียกชื่อตามวัตถุดิบที่ผสมลงไป เช่น อะลูมินา แมต และแบเรียม แมต เป็นต้น

1.4  เคลือบราน คือ เคลือบที่เกิดจากการหดตัวของน้ำเคลือบมากกว่าเนื้อดินปั้น จึงทำ

ให้เคลือบเกิดการรานขึ้น การรานมีลักษณะเป็นร่างแหแบบละเอียดหรือแบบหยาบ เคลือบรานนี้สามารถทำได้ทั้งเคลือบทึบ และเคลือบใส โดยชาวจีนเป็นคนคิดทำขึ้น เพื่อนำมาใช้ตกแต่งผลิตภัณฑ์เซรามิคให้มีความสวยงามขึ้น

1.5  เคลือบผลึก คือ เคลือบที่มีผลึกเกิดอยู่ภายใต้ผิวของเคลือบ อาจเป็นผลึกรูปพัด รูป

เข็ม หรือเป็นดอกดวงเล็กหรือใหญ่ การเกิดผลึกของเคลือบนี้ทำได้โดยการเติม Lithium Carbonate หรือ Zinc Oxide ลงไปในสูตรส่วนผสมของเคลือบผสมผสานกับเทคนิคของการแช่อุณหภูมิในขณะเผา ทำให้ Zinc Oxide ตกผลึกรวมตัวกับ Silica กลายเป็นผลึกของ Zine Silicate

1.6  เคลือบมุก คือ พื้นผิวเคลือบที่มีเหลือบประกายที่มีความมันแวววาวมาก คล้ายกับ

ด้านในของกาบหอยมุก ซึ่งเคลือบชนิดนี้มีส่วนผสมของตะกั่วอยู่ในสูตรส่วนผสม จึงไม่เหมาะกับการนำเคลือบชนิดนี้ไปเคลือบในผลิตภัณฑ์เซรามิคที่ใช้เป็นภาชนะใส่อาหาร

2.      เคลือบตามวัตถุดิบที่ใช้

2.1  เคลือบตะกั่ว คือ เคลือบที่มีสูตรส่วนผสมที่ใช้ตะกั่วเป็นหลัก โดยที่ตะกั่วจะทำให้

เคลือบไหลตัวได้ดี มีความมันแวววาว ถ้าเป็นเคลือบที่มีสีจะมีสีที่สดใส ซึ่งเคลือบตะกั่วนี้จะเป็นเคลือบไฟต่ำ นิยมนำไปเคลือบผลิตภัณฑ์ เช่น กระเบื้องมุงหลังคาและอิฐโชว์ต่างๆ ที่มีราคาไม่แพง แต่เนื่องจากสารตะกั่วนี้มีพิษต่อมนุษย์และสัตว์จึงควรใช้ในรูปของฟริตแทน

2.2  เคลือบหินฟันม้า คือ เคลือบที่มีสูตรส่วนผสมที่ใช้หินฟันม้าเป็นหลัก ซึ่งหินฟันม้านี้

เป็นตัวช่วยลดจุดหลอมละลายในเคลือบ ช่วยให้เกิดความมันแวววาว มีความแข็งแกร่งเพิ่มขึ้น ทนต่อการขีดข่วน สามารถทนต่อการกัดกร่อนของกรดและด่างได้ โดยเฉพาะในการเผาไฟสูงตั้งแต่ 1,250-1,350 องศาเซลเซียส

2.3  เคลือบขี้เถ้า คือ เคลือบที่ใช้ขี้เถ้าพืชต่างๆ เช่น ขี้เถ้าแกลบ ขี้เถ้าฟางข้าว ขี้เถ้าไม้

สน ฯลฯ หรือได้จากขี้เถ้ามูลสัตว์ เช่น ขี้เถ้ามูลหมู ขี้เถ้ามูลไก่ ขี้เถ้ามูลเป็ด เป็นส่วนประกอบหลักในสูตรส่วนผสมของเคลือบขี้เถ้าต่างๆ เหล่านี้ส่วนหนึ่งเป็นตัวทำให้เคลือบเกิดการหลอมละลายเกิดความมันแวววาวในเคลือบ และในขณะเดียวกัน สารประกอบบางตัวที่ได้จากขี้เถ้าก็ช่วยให้เกิดสีด้วย ได้แก่ เหล็กออกไซด์ โดยผลวิเคราะห์ทางเคมีของขี้เถ้าพืชและไม้จะประกอบไปด้วยสารประกอบต่างๆ ที่ใช้ในการทำเคลือบ

2.4  เคลือบเกลือ คือ เคลือบที่ใช้เกลือแกง หรือเกลือที่ใช้ปรุงอาหาร ที่เป็นตัวทำให้เกิดค

วามันแวววาว เนื้อดินปั้นที่ใช้ทำผลิตภัณฑ์เคลือบเกลือจะต้องเป็นเนื้อดินที่มีความทนไฟสูงและมีส่วนผสมของซิลิกาสูง

2.5  เคลือบน้ำดิน เป็นเคลือบที่ในสมัยโบราณค้นพบจากแหล่งที่เกิดขึ้นเองจาก

ธรรมชาติ เกิดอยู่ในรูปที่มีลักษณะเป็นน้ำดินที่มีส่วนผสมของตัวช่วยหลอมละลายอย่างเพียงพอที่จะเป็นเคลือบได้ โดยเคลือบน้ำดินนี้จะมีจุดหลอมตัวที่อุณหภูมิสูง คือ ประมาณ 1,225-1,285 องศาเซลเซียส

แต่ในปัจจุบันเคลือบน้ำดินได้มีการนำมาประยุกต์ใช้ด้วยวิธีการเติมสารเคมีต่างๆ ลงไปในเคลือบน้ำดินนี้เพื่อปรับปรุงสีหรืออุณหภูมิให้ได้ตามความต้องการ

3.      เคลือบตามอุณหภูมิที่เผา

3.1  เคลือบไฟสูง คือ เคลือบที่ต้องใช้อุณหภูมิในการเผาสูง คือ ประมาณ 1,280 องศา

เซลเซียสขึ้นไป หรือ Cone 9 ขึ้นไป

3.2  เคลือบไฟกลาง คือ เคลือบที่ต้องใช้อุณหภูมิในการเผาให้ถึงจะหลอมตัวที่อุณหภูมิ

ระหว่าง 1,150-1,280 องศาเซลเซียส

3.3  เคลือบไฟต่ำ คือ เคลือบที่ต้องใช้อุณหภูมิในการเผาให้ถึงจุดหลอมตัวที่อุณหภูมิต่ำ

กว่า 1,150 องศาเซลเซียส

4.      แบ่งตามรูปแบบของสารในเคลือบ

4.1  เคลือบดิบ คือ เคลือบที่ผสมจากวัตถุดิบจำพวกอินทรียสารที่เกิดและมีอยู่ใน

ธรรมชาติ เช่น สารต่างๆ ได้แก่ หินฟันม้า หินเขี้ยวหนุมาน หินปูน ดินขาว เป็นต้น โดยนำวัตถุดิบเหล่านี้นำมาผสมทำน้ำเคลือบ

4.2  เคลือบฟริต คือ เคลือบที่มีส่วนผสมของสารตัวที่ทำหน้าที่ช่วยในการหลอมละลาย

ของเคลือบ เช่น ตะกั่วบอแร็กซ์ และโซดา แอช ซึ่งสารเหล่านี้เป็นสารพิษที่มีสมบัติสามารถละลายน้ำได้ ดังนั้นการทำเคลือบชนิดนี้จะต้องนำสารเหล่านี้ไปหลอมให้อยู่ในรูปของแก้วซึ่งเรียกว่า การหลอมฟริตแล้วจึงนำฟริตนี้มาใช้ผสมลงไปในสูตรส่วนผสมของเคลือบ

โดย...ผู้ช่วยศาสตราจารย์สมศักดิ์ ชวาลาวัณย์ 

>> ขอบคุณรูปภาพจากอินเตอร์เนต