การขึ้นรูปผลิตภัณฑ์เซรามิคด้วยแป้นหมุน

การขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน เป็นวิธีการขึ้นรูปที่มีความสำคัญและนิยมแพร่หลายโดยทั่วไป ตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์เป็นสิ่งหนึ่งที่ทำให้เครื่องมือเครื่องใช้ของวิธีการนี้เจริญขึ้นมีการนำเทคโนโลยีใหม่ๆ มาใช้โดยเปลี่ยนจากการใช้แป้นหมุนที่หมุนด้วยแรงคนมาเป็นการใช้แป้นหมุนไฟฟ้า การขึ้นรูปผลิตภัณฑ์เซรามิคจากแป้นหมุนนี้โดยอาศัยหลักการนำแรงที่ได้จากแรงเหวี่ยงจากศูนย์กลางของแป้นหมุนตามทิศทางทวนเข็มนาฬิกาหรือตามเข็มนาฬิกาก็ได้ช่วยในการดึงดินขึ้นรูปเป็นผลิตภัณฑ์ตามรูปแบบที่ต้องการ ซึ่งความเร็วรอบของแป้นหมุนเป็นสิ่งสำคัญ เพราะสามารถกำหนดรูปแบบและขนาดของผลิตภัณฑ์เซรามิคได้ คือ ถ้าความเร็วรอบของแป้นหมุนช้าจะขึ้นรูปผลิตภัณฑ์ได้ใบใหญ่ แต่ถ้าความเร็วรอบของแป้นหมุนเร็วจะขึ้นรูปผลิตภัณฑ์ได้เฉพาะใบเล็กเท่านั้น ซึ่งความเร็วรอบของแป้นหมุนที่เป็นมาตรฐานประมาณ 80 รอบต่อนาที

วิธีการขึ้นรูปผลิตภัณฑ์เซรามิคด้วยแป้นหมุนใช้สำหรับผลิตภัณฑ์ที่มีสัณฐานกลม เพราะสามารถผลิตได้ค่อนข้างรวดเร็ว โดยมีขนาดรูปแบบที่ใกล้เคียงกันมาก แต่ทั้งนี้ต้องมีชำนาญพอสมควร

เนื้อดินปั้นที่เหมาะสมกับการขึ้นรูปบนแป้นหมุนนั้น เนื้อดินจะต้องมีความเหนียวมาก มีเนื้อดินละเอียด มีการเกาะตัวดี น้ำซึมผ่านได้ยาก เมื่อนำมาปั้น เมื่อถูกน้ำจึงไม่ยุบตัวง่าย สามารถปั้นได้สูงและบางกว่าดินที่มีความเหนียวน้อย ตามปกติดินที่นำมาขึ้นรูปบนแป้นหมุนจะต้องมีส่วนผสมของดินเหนียวอยู่ในปริมาณจำนวนที่มากพอสมควร ส่วนผสมที่เหลือจะเป็นดินขาว ดินเชื้อหรือทรายละเอียด จะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความต้องการด้านคุณสมบัติของเนื้อดินที่ผู้ปั้นต้องการ คุณลักษณะของดินที่เหมาะกับการขึ้นรูปบนแป้นหมุนจะต้องไม่นิ่มมากหรือแข็งจนเกินไป ถ้านิ่มมากจะจับศูนย์กลางได้ง่ายก็จริง แต่จะดึงขึ้นรูปได้ไม่สูง และปั้นบางก็ไม่ได้ เพราะเนื้อดินจะยุบ ส่วนถ้าดินแข็งมากจะทำให้การจับศูนย์กลางยากมาก การดึงดินให้ขยายออกจะมีปัญหาเรื่องเนื้อดินมีการแยกตัว ถึงแม้จะดึงดินปั้นได้สูงและบางตามความต้องการก็จริง ดังนั้นเนื้อดินปั้นที่เหมาะสมกับการขึ้นรูปบนแป้นหมุนจะต้องมีความเหนียวและมีน้ำผสมอยู่ในปริมาณร้อยละ 20-25

วิธีการขึ้นรูปบนแป้นหมุนเริ่มแรกจะต้องนำดินที่เตรียมไว้ไปนวดเพื่อไล่ฟองอากาศ ให้ดินมีความนิ่มสม่ำเสมอกัน เป็นเนื้อเดียวกันทั้งก้อน แล้วนำดินที่นวดตีแล้วนำมาทุบหรือตบให้เป็นก้อนกลม เสร็จแล้วมาวางตรงกลางแป้น โดยมีแผ่นไม้หรือแผ่นปูนพลาสเตอร์รองรับ แล้วทำการจับดินให้ได้ศูนย์กลาง หลังจากนั้นก็ทำการเจาะดินให้ได้ศูนย์กลาง โดยใช้หัวแม่มือหรือนิ้วกลางข้างใดข้างหนึ่งค่อยๆ กดลงให้อยู่ตรงกลางของก้อนดินลึกลงไป จนเหลือความหนาของดินที่จะเป็นฐานของผลิตภัณฑ์ประมาณ 1 เซนติเมตร โดยประมาณ ต่อจากนี้ก็ทำการดึงดินหรือรีดดินให้สูงขึ้นเป็นรูปทรงกระบอก โดยพยายามให้ดินมีความหนาหรือบางที่สม่ำเสมอกัน ตามปกติส่วนล่างจะมีความหนามากกว่าส่วนบนเล็กน้อย เพราะเป็นส่วนที่รับน้ำหนักจากข้างบน เมื่อดึงดินหรือรีดดินเป็นรูปทรงกระบอกเสร็จแล้วก็ทำการดึงดินปั้นให้เป็นรูปทรงของผลิตภัณฑ์ตามความต้องการ โดยวิธีการดึงดินดันดินให้ขยายออกดินส่วนนี้ก็จะบางขึ้นหรือการกดบีบ อัดดิน ส่วนนี้ก็จะหนาขึ้น ที่สำคัญการดึงดินหรือรีดดินให้เป็นรูปทรงนั้น จะต้องเริ่มจากข้างล่างขึ้นไปข้างบน และจะต้องใช้น้ำช่วยในระหว่างการขึ้นรูปเพื่อให้เกิดความลื่นด้วย

การดึงดินหรือรีดดินให้เป็นรูปทรงนั้นจะต้องคำนึงถึงความหนาหรือบางต้องให้เหมาะสมกับขนาดของผลิตภัณฑ์เซรามิคด้วย เมื่อการขึ้นรูปทรงเสร็จแล้วต้องปล่อยทิ้งให้ผลิตภัณฑ์นี้หมาดก่อนแล้วถึงจะนำมาขูดตกแต่งไล่ความหนาบาง ตั้งแต่ปากแจกันจนถึงฐานแจกันให้เรียบร้อยตามความต้องการ ด้วยวิธีการตกแต่งบนแป้นหมุนอีกครั้งหนึ่ง

โดย...ผู้ช่วยศาสตราจารย์สมศักดิ์ ชวาลาวัณย์ 

>> ขอบคุณรูปภาพจากอินเตอร์เนต